Voor iedere beperking in het bewegingsapparaat zijn er oplossingen die werken mogelijk maken. Lees hieronder wat er allemaal mogelijk is.
Muizen
Tegenwoordig wordt de computer volledig met de muis en het toetsenbord bediend. Maar wat als deze standaard werkwijze problemen geeft?
Het overbelasten van de gewrichten gebeurt meestal in een periode waarin extra hard wordt gewerkt of tijdens werkzaamheden waarbij verkeerde, statische houdingen worden aangenomen. Op het moment dat deze overbelasting langere tijd duurt, kan een chronische pijn ontstaan.
Tijdens het gebruik van een normale computermuis wordt de hand naar de muis gekanteld, waardoor de spieren en botten elkaar kruisen. Door deze houding is de spierspanning in hand, pols en onderarm hoger en wordt de kans op overbelasting groter.
Als onze armen in rust naast ons lichaam hangen, zullen deze de natuurlijke positie automatisch aannemen. De botten en spieren kruisen elkaar dan niet, waardoor de kans op overbelasting kleiner is. Door het werken met een verticale muis wordt het lichaam gestimuleerd om te werken in deze natuurlijke houding.
Normaal gezien wordt de muisaanwijzer bediend door het bewegen van de muis. Wanneer de hand met de muis naar voren wordt bewogen, zien we op het scherm de muisaanwijzer naar boven gaan. Door gebruik te maken van een trackball, krijgt de muisbesturing één centrale plek en kan de muisaanwijzer op het scherm worden verplaatst door te rollen met de zogenaamde kogel van de trackball. Door deze centrale plek bevordert de trackball rust in schouders, arm en pols en wordt de kans op overbelasting verkleind. De hand kan dichter bij het toetsenbord worden geplaatst waardoor bewegingen met de arm worden beperkt.
Het werken met deze muis is nauwkeuriger, maar vergt de nodige oefening omdat er kleinere, preciezere bewegingen met de kogel gemaakt kunnen worden. Ervaring leert dat het enige tijd kost om op een goede manier te kunnen werken met een trackball.
Als een standaardmuis geen oplossing biedt en indien het hoofd goed gecontroleerd bewogen kan worden, is de toepassing van een hoofdmuis wellicht mogelijk. Er zijn verschillende technieken beschikbaar om middels hoofdbewegingen de muisaanwijzer te bedienen. Klikken kan middels software, op spraak, via blazen of losse knoppen of voetpedalen die kunnen worden aangesloten.
Waar oogbesturing eerder alleen werd gebruikt voor het spelen van computer spellen, is deze techniek inmiddels zover ontwikkeld dat de computer met de ogen bestuurd kan worden. Wanneer iemand niet in staat is om informatie te verwerken via het toetsenbord en te navigeren via de muis, zou oogbesturing een oplossing kunnen zijn. De muisaanwijzer kan worden bediend met de ogen. Het verwerken en invoeren van informatie wordt met de ogen lastiger. Een goede mogelijkheid hiervoor zou spraakherkenning kunnen zijn.
Naast deze mogelijkheden zijn er nog meer alternatieve mogelijkheden om de muisaanwijzer te bedienen. Denk hierbij aan een voetmuis, joystick, ergonomische muis, het aanraakscherm, etc.
Toetsenborden
Wanneer er wordt gewerkt met een standaard toetsenbord worden de armen en handen gedwongen naar binnen gedraaid. Door de handen en polsen een betere houding te geven zorg je ervoor dat er minder druk komt te staan op de handen en armen waardoor de kans op RSI wordt verkleind.
Werken op een ergonomisch toetsenbord helpt hierbij door de gunstigere legging van de handen. Net als bij een verticale muis nemen de armen op een ergonomisch toetsenbord een natuurlijkere stand aan waardoor botten en spieren elkaar niet kruisen. De spierspanning in hand en onderarm wordt hierdoor kleiner dan de spanning tijdens het werken met een standaard toetsenbord. Wanneer de spierspanning kleiner wordt, is de kans op overbelasting van de arm en de handen minder groot.
Wanneer er effectief maar één hand gebruikt kan worden om te typen, zijn er diverse mogelijke alternatieven om sneller en efficiënter te kunnen werken. Een van de mogelijkheden is een eenhandig toetsenbord. Een eenhandig toetsenbord is een toetsenbord waarvan de indeling is geoptimaliseerd voor gebruik met één hand. De indeling van dit toetsenbord wijkt sterk af van een regulier toetsenbord, tekens die veel worden gebruikt liggen centraal. Op deze manier kunnen veelgebruikte tekens gemakkelijk worden ingevoerd en kan er met één hand snel en efficiënt worden getypt.
Voor het basis en speciaal onderwijs kan gebruik worden gemaakt van kindertoetsenborden. Deze toetsenborden zijn simpel, stevig, hebben grote knoppen en zijn veelal voorzien van kleuren voor klinkers, medeklinkers en/of leestekens.
Bij diverse kindertoetsenborden, normale toetsenborden of grootlettertoetsenborden kan een afdekplaat geleverd worden die zorgt dat onnodige toetsaanslagen of missers worden voorkomen. Deze zogenaamde Keyguide is een plastic afdekplaat die over de toetsen komt te liggen. Wanneer iemand als voorbeeld de letter S wil typen, kan deze niet per ongeluk de letter D of de letter A aanslaan. De Keyguide afdekplaat maakt typen gemakkelijker voor mensen met een motorische beperking zoals een spasme of een tremor.
Wie veel energie nodig heeft om te typen op een normaal toetsenbord, kan een toetsenbord met lage invoerdruk of een adaptief toetsenbord uitkomst bieden. Een adaptief toetsenbord is een toetsenbord wat geen weerstand heeft, maar wel feedback terug kan geven aan de gebruiker waardoor je “weet” dat je een toets hebt ingedrukt.
Spraakherkenning en woordvoorspelling
Het toetsenbord en de muis kan voor een groot deel worden vervangen door spraakherkenningssoftware. Op het moment dat er met deze software wordt gewerkt, kunnen de typwerkzaamheden die nodig zijn bij het maken van huiswerkopdrachten, rapporten en verslagen worden vervangen door het dicteren met de stem. Het invoeren van tekst en commando’s kost op deze manier tot wel drie keer minder tijd en inspanning.
Wanneer er niet gewerkt kan worden met spraakherkenningssoftware, als voorbeeld in een klaslokaal, kan er worden gewerkt met woord voorspellende software.
Door het gebruik van deze software kan het aantal toetsaanslagen tot de helft gereduceerd worden. Deze software maakt het mogelijk om met een beperkte handfunctie sneller te typen door op een handige manier gebruik te maken van woordvoorspelling. Wanneer het begin van het woord wordt ingetypt, toont de software woorden die beginnen met de getypte letters. Nadat er een keuze is gemaakt, kan er met één toetsaanslag worden gekozen voor een volgend voorspeld woord dat direct klaar staat. Wanneer bijvoorbeeld de letters W en O worden getypt, geeft de software de keuzemogelijkheden “worden”, “wordt”, “woorden”, “woord”, “woning”, “wou” en “wonder” aan. Met één druk op de knop kan het gewenste woord worden gekozen.
Arm ondersteuning
Wanneer je pijnklachten ervaart in armen en schouders tijdens diverse werkzaamheden, kan armondersteuning de oplossing bieden. De armondersteuning ondersteund de armen en zorgt er voor dat de druk op de schouders wordt weggenomen. Naast het voorkomen van het ontstaan van klachten, zijn deze steunen ook goed in te zetten wanneer de klachten reeds spelen.
Er zijn diverse armondersteuners die ingezet kunnen worden, van simpel tot geavanceerd. Denk hierbij aan armondersteuners voor het gebruik van de computer, tot armondersteuners die de alledaagse handelingen kunnen verlichten.
Met sommige van de hierboven beschreven werkplekaanpassingen kun je niet zomaar meteen bij je nieuwe werkgever aan de slag. Daarom geven de bedrijven die werkplekaanpassingen leveren instructie op de werkplek om te leren werken met de daar aanwezige software systemen en applicaties.
De leveranciers helpen de ICT-afdeling van de werkgever ook om te zorgen dat de werkplekaanpassingen goed samenwerken met de ICT omgeving van de organisatie.