Dit artikel van Lien van der Leij verscheen op 23 juni 2022  in het Financieel Dagblad

Belangenorganisaties voor gehandicapten willen aanpassing van de Wet banenafspraak.

De regels voor opname in de doelgroep zijn verwarrend en inconsequent.

Daardoor komen sommige mensen met een arbeidsbeperking nog moeilijker aan de bak.

Verantwoordelijk minister Carola Schouten komt nog voor de zomer met voorstellen voor vereenvoudiging van de wet.

De Wet banenafspraak werkt niet goed. Het plan van kabinet Rutte II uit 2013 was bedoeld om mensen met een arbeidsbeperking aan een reguliere baan te helpen, maar maakt het juist moeilijker voor sommigen om aan de bak te komen, waarschuwen belangenorganisaties.

Het kabinet heeft met sociale partners afgesproken in de periode tot 2026 125.000 banen te scheppen voor mensen met een arbeidsbeperking, waarvan 25.000 bij de overheid. Werkgevers worden met subsidies en vrijstelling van de verplichting tot doorbetaling bij ziekte geprikkeld om hen in dienst te nemen.

Maar van de 1,7 miljoen arbeidsbeperkten die Nederland telt, vallen een kleine 900.000 buiten de doelgroep die door de wet is afgebakend, stellen organisaties die mensen met een beperking bijstaan. Zoals veertiger Mireille Uileman, die twintig jaar voor de klas stond maar gedwongen werd af te haken omdat ze door een erfelijke oogziekte nauwelijks meer kon zien. Ondanks haar beperking werd zij niet opgenomen in het zogeheten doelgroepenregister, dat bepaalt wie meetelt voor de banenafspraak.

Uileman: ‘Dat vond ik dubbel zwaar. Want de werkgever wil mij niet hebben wegens mijn beperking, maar voor het vangnet dat moet zorgen dat mensen met een beperking toch aan het werk kunnen was ik niet beperkt genoeg.’

Samen met andere ‘ervaringsdeskundigen’ en vertegenwoordigers van meerdere belangenorganisaties sprak Uileman woensdag met verantwoordelijk minister Carola Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) over de tekortkomingen van de wet.

Vinkje

Het kabinet kauwt al sinds 2018 op een vereenvoudiging van de wet, die in vernieuwde vorm per 1 januari van dit jaar van kracht had moeten worden. Schouten heeft beloofd nog voor het zomerreces met voorstellen voor aangepaste wetgeving te komen.

Zonder het ‘juiste vinkje’ concurreren mensen als Uileman niet alleen met gezonde werknemers om een baan, maar ook met arbeidsbeperkten die wél binnen de doelgroep vallen en dus financieel aantrekkelijker zijn voor werkgevers. Dat leidt tot discriminatie en verdringing, stelt Start Foundation, dat zich sterk maakt voor meer inclusie op de arbeidsmarkt.

De belangenorganisaties hekelen de voorwaarden voor opname in het doelgroepenregister als complex, beperkt en willekeurig. De huidige wet is vooral toegesneden op mensen die onder de Participatiewet vallen, en niet zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen. Niet-uitkeringsgerechtigden en hoogopgeleiden vallen veelal buiten de boot, net als mensen die op latere leeftijd een beperking hebben gekregen.

Hoogopgeleiden

‘De gedachte is dat als je een hbo-studie kunt doen, je ook een baan kunt vinden,’ aldus Leonie Drok van jongerenorganisatie JongPit. ‘Maar dat is in de praktijk niet zo.’ Ook hoger opgeleiden hebben een zetje nodig bij het vinden van een baan, stelt Drok, die als coach hoogopgeleide jongeren met een arbeidsbeperking bijstaat.

Daarnaast zitten er duidelijke anomalieën in de afbakening van wie wel, en wie niet, binnen de doelgroep valt. Zo kwalificeren mensen die nog onder de oude Wajong-wet voor jonggehandicapten vallen wél voor opname in het doelgroepenregister en jonggehandicapten die na 2015 achttien zijn geworden niet.

De organisaties pleiten dan ook voor een verbreding van de doelgroep én voor een versimpeling van de regels. Maar ook vragen zij of een register überhaupt wel de juiste oplossing is.

Schouten kenschetste het doelgroepenregister woensdag als waardevol om mensen een kans te geven. ‘Elk jaar neemt het aantal arbeidsbeperkten dat wordt aangenomen toe.’ Wel gaat de minister de aangedragen voorbeelden en oplossingsrichtingen goed bestuderen. ‘In die zin hebben jullie een hele goede timing!’

Naast dit artikel verscheen er ook nog een artikel in de Volkskrant van 25 juni 2022